De huidige Corona crisis heeft plotseling een einde gemaakt aan de doorgeslagen selfie-cultuur. Ieder individu moet als het ware boven zichzelf en het eigen belang uitstijgen omdat alleen collectief handelen kan voorkomen dat mensen massaal ziek worden. Het is zoals onze leiders het hebben geformuleerd: “Alleen Samen krijgen we corona onder controle”.
Alleen Samen. Een mooie combinatie van twee tegengestelde woorden. Met een hoop dynamiek tussen deze twee uitersten. Soms slaan we door naar “Alleen”. Soms slaan we door naar “Samen”. Vaak bewegen we ons ergens daar tussenin. Deze balans is continu in beweging. In de ene context heerst het “Alleen”. In de andere context het “Samen”. En wat krijgen we een noodgedwongen ervaringen en inzichten op dit thema gedurende deze crisis.
Blooming Culture
Het is natuurlijk niet toevallig, dat in het door ons ontwikkelde Blooming Culture model, juist deze dynamiek tussen “Alleen” en “Samen” centraal staat. Het model geeft inzicht in de ingrediënten voor een bloeiende cultuur. Het brengt persoonlijke- en teamontwikkeling in kaart binnen organisaties. De spanning tussen het Individu en Samen wordt zichtbaar gemaakt op drie assen. De assen van Identiteit, Creativiteit en Intensiteit.
Figuur 1: Blooming Culture Model, copyright Joyfulness Cooperative U.A.
Grote maatschappelijke verschillen in de balans tussen Zelf en Verbinding
Op de as van Identiteit wordt zichtbaar waar de aandacht naartoe gaat. Geef je veel aandacht aan jezelf en je eigen belangen? Of geef je meer aandacht aan de ander en vind je verbinding met anderen belangrijker?
De balans tussen Zelf en Samen sloeg de afgelopen jaren bij de meeste mensen en in de meeste bedrijven veelal door naar Zelf. Veel nadruk op individuele belangen, prestatie en vrijheid. Dit schoot in zo’n mate door, dat samenwerking op de werkvloer getekend werd door ongezonde, onderlinge competitie en vaak zelfs pestgedrag. “Alleen” bleek vaak erg lonend te zijn.
Figuur 2: Identiteit as: meer focus op Zelf dan Verbinding
Hoe anders was dit bij de, nu volledig in de aandacht staande, vitale beroepen. Zeker in de Zorg en in het Onderwijs was iedereen zo gericht op er voor de ander zijn, dat er te weinig aandacht uitging naar het belang van het Zelf. Daar werd zo hard gewerkt voor het gezamenlijk belang, dat dat leidde tot uitputting en vertrek van zorg- en onderwijsprofessionals. Tegen de zin in, maar uit puur Zelfbehoud. “Samen” bleek niet vol te houden. Hier had uiteraard de toenemende focus op de systeemwereld een behoorlijke invloed op de beleving van het hoger doel. De bedoeling verdween teveel naar de achtergrond. Prestatiedruk en energieverlies tot gevolg. Dit brengt een disbalans op de as van de Intensiteit. Teveel focus op impact met energieverlies tot gevolg. De cultuur, teams en mensen gaan symptomen van de verwelkende bloem vertonen, zoals: oververmoeidheid tot burn-out klachten, terugtrekken uit de organisatie en kiezen voor een ZZP-variant.
Huidige crisis brengt balans terug.
Gelukkig zijn we nu allemaal begaan met onze kwetsbare groepen in de samenleving. Mensen staan te zingen voor de verpleegtehuizen. Omdat het niet mogelijk is om onze ouderen te bezoeken voelen we medelijden. Een logisch gevoel. De eenzaamheid is ineens zichtbaar geworden. Voor de corona-crisis waren er volgens het Nationaal Ouderenfonds 500.000 ouderen met ernstige eenzaamheid. Zij waren toen blijkbaar nog onvoldoende in beeld. De plotselinge verandering in deze crisis maakt dit alles zichtbaar.
Zo worden we nu ook geconfronteerd met “social distancing”. Maar eerlijk gezegd zaten we daar voor de crisis al middenin. Het lijkt net of we het meest extreme moeten meemaken om dat in te zien en om nabijheid weer te gaan waarderen. We waren al enige tijd onbewust bezig met “social & emotional distancing”. Zelfs als we samen waren. Mensen zagen elkaar niet echt, terwijl ze dichtbij elkaar waren. Uit onderzoek blijkt, dat we veel minder oogcontact maken dan vroeger. Dit heeft ernstige gevolgen voor onze sociale en emotionele ontwikkeling. We waren steeds vaker “op onszelf samen”. In de huidige crisissituatie geven ouders thuis les aan hun eigen kinderen en beseffen ze wat ze allemaal misten toen ze altijd (onder)weg waren. Er zijn zelfs mensen die voorzichtig erkennen dat ze door het toegenomen gevoel van verbinding, nu eigenlijk gelukkiger zijn.
Innovatie door unieke mensen en anders organiseren
Je ziet diezelfde spanning en inzichten ook terug op het gebied van onze “Creatieve uiting”. Deze uiting zien we bij het Blooming Culture model terug in de as van Creativiteit. Hier gaat het om de dynamiek tussen persoonlijk talent en de mogelijkheid dit talent in te zetten bij het samen creëren vanuit synergie.
Er is tot op heden te weinig aandacht voor de unieke kwaliteiten en talenten van ieder individu. “Doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg”. In het onderwijs worden kinderen getoetst aan allerlei normen. Als je te afwijkend bent, is dat lastig te waarderen. Veel unieke kenmerken blijven ongezien en worden niet verder ontwikkeld. Creativiteit verdwijnt ongemerkt.
Binnen bedrijven en organisaties is juist inzetten op wendbaarheid, creatie- en innovatiekracht cruciaal. En wat zien we hier? Er zijn allerlei normen en methodieken vastgelegd die de creativiteit, eigen speelruimte, mogelijkheid tot ontdekking en innovatie onderdrukken. Werknemers gaan vervolgens onderpresteren en verliezen hun werkplezier. Wat te denken van HR beleid waarin allerlei collectieve competentieprofielen worden opgesteld waarop medewerkers beoordeeld worden.
Gelukkig zien steeds meer organisaties in dat verandering nodig is. Talentmanagement is al een tijdje in opkomst, maar veel organisaties zijn nog zoekende hoe dit vorm te geven, omdat ze tegelijkertijd proberen vast te houden aan bestaande structuren. Talentmanagement gaat pas echt werken als je anders gaat organiseren. Natuurlijker gaat organiseren.
Figuur 3: Creativiteit as: Talent versus Creatie
Een positieve bijdrage vanuit balans
Gestelde doelen en resultaten van organisaties worden alleen op een gezonde en duurzame manier behaald, als je de persoonlijke energie van mensen waardeert, de balans bewaakt en de individuele inbreng samen weet te brengen om een gezamenlijk gesteld doel te realiseren. Deze dynamiek tussen de individuele inzet en het gezamenlijke doel/resultaat zie je in het Blooming Culture model terug in de as van “Intensiteit”.
Ook bij “Intensiteit” is al heel lange tijd sprake van onbalans en lijkt er een tweedeling te bestaan. Eén op de zeven werkenden geeft aan met regelmaat last te hebben van ernstige stressklachten. Soms met een burn-out tot gevolg. Er gaat daarom steeds meer aandacht uit naar werkdruk en werkstress. Dit wordt vaak veroorzaakt doordat er zoveel resultaat wordt verwacht dat medewerkers dit niet bij kunnen benen met de inzet van hun energie. Helemaal als er sprake is van een personeelstekort. Op dit moment wordt extreem duidelijk dat medewerkers in de Zorg zo hard moeten werken dat ze fysiek en emotioneel uitgeput raken. Ze zijn nauwelijks meer in staat om hun energie en inzet zelf te regelen. Er is vaak ook geen herstelperiode meer. “Samen” vraagt teveel van ons “Zelf”.
Soms is de onbalans minder zichtbaar. Als medewerkers goed aangesloten zijn op hun talent en ze de gelegenheid krijgen om deze samen met anderen in te zetten bouwen ze makkelijker energie op. Dat gebeurt zeker op het moment dat je als organisatie je medewerkers weet te motiveren door aan te sluiten op hun intrinsieke motivatie. Dat plezier verdwijnt als een belangrijk deel van het werk wordt ingenomen door allerlei randverschijnselen (lees: systeemwereld), die ervoor zorgen dat er geen tijd meer beschikbaar is voor de primaire taak. Zoals duidelijk zichtbaar in de Zorg en het Onderwijs. Als je daar geen aandacht aan geeft, zorg je als organisatie voor een situatie waarin je accepteert dat medewerkers zich terug gaan trekken. Ze zetten steeds meer zichzelf op nummer 1 uit puur lijfsbehoud en nemen afstand. Gelukkig ervaren zorgmedewerkers in deze crisistijd de bedoeling, het hoger doel, meer dan ooit. Dat maakt veel energie vrij. De vraag is: hoe houden we die balans op de Intensiteit as vast? In ieder geval door er nu bewust van te zijn dat deze as bestaat. En dat die balans er nu wél is.
Figuur 4: Intensiteit as: Energie versus Impact
Ruimte geven en een hoger doel creëren
Je ziet nu in de coronacrisis hoeveel creativiteit en innovatiekracht er loskomt bij mensen op het moment dat de situatie plotseling veranderd. Juist op het moment dat oude structuren niet meer werken en wegvallen, ontstaat er ruimte voor individueel initiatief. De mens is een creatief wezen en we weten elkaar te vinden als we de ruimte krijgen om een positieve bijdrage te kunnen leveren. Zeker als er een gezamenlijk gevoelde uitdaging ligt. Je zou bijna iedere organisatie zijn eigen “crisis” gunnen. Ineens blijken allerlei dingen mogelijk die daarvoor jarenlang niet haalbaar leken.
Stap in het OOG
In deze tijd ervaren we, in de vele initiatieven, meer dan ooit wat een hoge mate van verbinding en betekenis met onze creatieve vermogens doet. We ervaren hoeveel energie het geeft om een bijdrage te kunnen en mogen leveren met onze grootste talenten. We ervaren ook een eventuele disbalans veel sneller en intenser. We willen je dan ook uitnodigen om regelmatig in het OOG te gaan staan van de bloem. Of in sommige tijden ook wel: het OOG van de orkaan. Daar is het stil, ontspannen en kunnen we contact maken met intuïtie. Inzoomen op wat we nu voelen en ervaren. Welke balans of disbalans. En ook uitzoomen op onszelf en de drie assen. Dit is wat we met de Joyfulness Coöperatie zelf regelmatig toepassen in coaching en vooral ook in teamtrainingen en cultuurprogramma’s in organisaties. In deze Blooming Culture sessies stappen we samen in het oog en ontdekken spelenderwijs wat nu onze aandacht vraagt. Een aanvullende Blooming Culture vragenlijst maakt persoonlijke-, team en organisatiecultuur ontwikkeling inzichtelijk en meetbaar.
We zetten het investeren in mensen en teams, in identiteit, creativiteit en intensiteit op de kaart. Persoonlijk groeien om samen te kunnen bloeien. Een integrale aanpak voor een bloeiende cultuur, voor natuurlijk organiseren.
